Met deze tool kan je
studenten in hun kracht zetten door een veilige setting te creëren in de klas en ze te stimuleren om hun mening te vormen en te geven. Dat niet alleen, juist door de (verschillende) perspectieven te etaleren in een discussie of gesprek, leren ze zichzelf en hun rol in de wereld beter kennen en ook hoe zij zich tot elkaar en de wereld verhouden.
Hoe help je studenten om hun eigen perspectief te ontwikkelen, terwijl ze bewust zijn hoe dit zich verhoudt tot de ander? Hoe creëer je een setting waarin zij de ruimte krijgen om input te leveren, ongeacht of de studenten zelfverzekerd zijn of juist niet? Of dat zij meer holistisch denken of juist meer analytisch? Hoe gebruik je die verscheidenheid als een kracht binnen de groep? En hoe doe je dat op een manier dat studenten hier zelf mee aan de slag kunnen gaan?
Sommige studenten worden ‘van huis uit’ gestimuleerd om na te denken over hun rol in de wereld. Bij andere studenten is dat soms veel minder vanzelfsprekend, waardoor er mogelijk een drempel is om hun mening te geven. Daarom is het van belang om werkvormen te vinden die studenten helpen om zichzelf te leren kennen en uiten, en elkaar helpen. We bespreken daarom drie effectieve aanpakken die je direct kunt gebruiken binnen je les, namelijk Liberating Sructures, A Transformative Edge en de Thinking Hats van De Bono.
Liberating structures
Liberating structures zijn nadrukkelijk bedoeld om uit gestandaardiseerde denkpatronen te breken. Hieronder zie je een overzicht van deze structures.
De belangrijkste twee redenen om deze technieken toe te passen, zijn gericht op de persoon zelf en op de interactie met de groep. Ten eerste bieden zij namelijk de studenten die wat voorzichtiger hun standpunt kiezen de ruimte om hun mening te verwoorden. Daardoor gaat hun mening niet verloren in het soms verbale geweld van mondigere leerlingen. Daarnaast krijgen deze studenten de kans om zelf tot een eigen standpunt te komen. Ten tweede bieden dit soort technieken de mogelijkheid om in de omgeving van het klaslokaal te komen tot een clash tussen verschillende zienswijzen. Door de confrontatie met de totaal andere zienswijze van medestudenten worden ze bewust van hun eigen vooringenomenheden.
In het document hieronder is de What3-Debrief gebruikt. Hierin worden studenten aangezet om eerst zelf een mening te vormen om daarna te kijken hoe deze zich verhoudt tot de mening van anderen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de inferentieladder: door bewust observaties en de lading die gegeven wordt aan die observatie los te koppelen, worden studenten bewuster van de manier waarop hun eigen kijkkader invloed uitoefent op hun handelen. In de afbeelding hieronder is dit schematisch afgebeeld:
afbeelding valt onder creative Commons Licentie (CC3.0-BY-NC)
Door te spelen met de tijd die studenten krijgen voor de verschillende onderdelen wordt het belang benadrukt van het goed overdenken van de mening van de ander. Ook is er gebruik gemaakt van een variant op Wise Crowds, waardoor je in een rap tempo feedback krijgt van verschillende groepen. Het resultaat is een actieplan om mee aan de slag te gaan.
Een tweede voorbeeld is de 1-2-4-all. Deze werkvorm wordt veel gebruikt om studenten de kans te geven om hun visie goed op papier te zetten. Eerst laat je studenten in een groep van twee en vervolgens in een groep van vier zich buigen over een bepaald thema, maar vervolgens laat je de tweetallen tussen groepen rouleren. Zo combineer je de techniek van 1-2-4-all met alternatieve vormen zoals Helping Heuristics (hoe ga je het gesprek tussen helper en hulpbehoevende) en Wise Crowds (hoe krijg je in snel tempo veel feedback). Hierbij is het belangrijk dat de docent hierin het proces bewaakt en de teams stimuleert om de juiste vragen te stellen.
Tip! De website liberatingstructures.com heeft een eigen selectietool die helpt bij het kiezen van een werkvorm die past bij de activiteiten die je als docent wil faciliteren.
A transformative edge
Het transformative learning framework van Transformation Hosts International is een door de Europese Unie gesubsidieerd onderzoekstraject naar leeromgevingen die studenten helpen om een “socio-ecologische transformatie” door te maken. Dit netwerk publiceerde het werkboek A Transformative Edge (Biester & Mehlmann, 2020). Het boek en de bijbehorende website bevatten een groot aantal verschillende werkvormen, gericht op docenten om studenten beter te begeleiden in het transformatief leren. Dezelfde tools zijn ook zeer geschikt om studenten te trainen in het verbreden van hun perspectief. Met behulp van een filter op de website is het mogelijk om onder andere te zoeken op duur van de workshop en het onderwerp of doel (bijvoorbeeld het verbreden van perspectief of het inleven in anderen).
De thinking hats van De Bono
Er is een specifieke methode die aandacht verdient in het kader van inclusief en transformatief leren. Het boek Six Thinking Hats (DeBono, 2000) is een methode die het denken in groepsprocessen helpt structureren. De methode van DeBono zorgt ervoor dat eenieder in het team vanuit eenzelfde perspectief naar de situatie kijkt. Onderstaande video laat zien hoe de ‘zes hoeden’-methode werkt.
In de begeleiding van deze methode is het belangrijk om met studenten te bediscussiëren waarom ze kiezen voor een bepaalde volgorde van hoeden. De volgorde heeft namelijk veel effect op de manier waarop een sessie gestructureerd wordt. Wat daarin werkt is om twee keer studenten te laten kiezen uit een lijst van verschillende hoeden, zoals op de afbeelding hieronder. Je vraagt dan hoe zij beide sessies ervoeren en vooral welke verschillen hen opgevallen zijn tussen de sessies. Op basis daarvan kan je de studenten uitdagen om zelf hun sessies te organiseren, bijvoorbeeld in praktijkgroepen. In het kader van nieuwe economie is de rol van zowel de groene hoed (innovatie, out-of-the-box) en de rode en gele hoed (hoe voel ik mij hierbij) van belang, omdat het studenten enerzijds dwingt met nieuwe ideeën te komen en ze niet van te voren af te schieten. En omdat het ze helpt om de problematiek niet alleen afstandelijk en analytisch te bekijken, maar ook gevoelsmatig en daarmee open te staan voor elkaar.
