Met deze tool kan je
inzicht krijgen in literatuur over regeneratieve educatie en deze gebruiken om criteria voor beoordelingskaders op te stellen. Deze bestaande literatuur plaatst de ecologie centraal in plaats van de economie. De verwachtingen die hieraan gekoppeld zijn vergelijkbaar met die van adaptive expertise, welke ook handvatten geeft voor beoordelingskaders. Dit kan helpen beoordelingscriteria op te stellen, bijvoorbeeld voor een toetsmatrijs of voor een rubric.
Regeneratieve educatie en changemakers
Onderwijs dat bijdraagt aan een meer rechtvaardige, duurzame en regeneratieve wereld. Dat is wat het vakgebied van regeneratieve educatie en het aanverwante transformatieve educatie als uitgangspunt heeft (Van den Berg, 2020). Regeneratief kun je hier omschrijven als het in staat stellen van de aarde om zichzelf te kunnen herstellen. Om studenten en professionals hier mee te laten oefenen zijn er werkvormen opgesteld die je zou kunnen gebruiken. Ook worden de kenmerken die passen bij een regeneratieve professional scherp geformuleerd. Dit kan een mooie basis zijn om nieuwe beoordelingskaders op te stellen. We behandelen drie raamwerken: de Inner Development Goals, de Blueprint for Transformational Education en de Habits of a Systems Thinker.
Inner development Goals
De eerste is het Inner Development Goals project (innerdevelopmentgoals.org, 2021). Een onafhankelijk zij-project van de Sustainable Development Goals dat is opgericht om kwaliteiten te onderzoeken die nodig zijn bij professionals om SDG’s te kunnen behalen. Ze bestaan uit een diverse groep van verschillende experts, waaronder Otto Scharmer (Theory U), Peter Senge (The Fifth Discipline) en Johan Rockström (Planetary Boundaries). De Inner Development Goals bestaan uit vijf competenties die nodig zijn om een succesvolle changemaker te kunnen worden. Eentje die een bijdrage levert aan complexe vraagstukken (Growth That Matters AB, 2021). Deze competenties zijn:
- Being: het vermogen om je te bewust te zijn van jezelf en onze gevoelens met als doel bewust en niet-reactief te handelen wanneer we tegenover complexe vraagstukken staan.
- Relatie naar het zelf in termen van innerlijk compas. Wat vind ik belangrijk voor de ontwikkeling van deze wereld?
- Integriteit. Doe ik wat ik zeg?
- Openheid en een lerende mindset.
- Zelfbewustzijn en in het hier en nu zijn.
- Denken: het vermogen om onze cognitieve vaardigheden vanuit verschillende perspectieven te ontwikkelen, waarbij we de wereld als een complex geheel zien en dat als uitgangspunt nemen voor onze besluitvorming.
- Kritisch denken
- Bewustzijn van complexiteit
- Zoeken naar inzichten uit tegengestelde perspectieven
- Sense-making
- Lange-termijn oriëntatie
- Visie maken
- Verhouden (zorgdragen voor anderen en de wereld): het vermogen om aandachtig je verbonden te voelen tot anderen, waaronder je omgeving, de toekomstige generatie en de natuur met als doel om systemen te ontwikkelen die rechtvaardig en duurzaam voor iedereen zijn.
- waardering
- verbondenheid
- nederigheid
- empathie voor de ander
- Samenwerken (sociale vaardigheden): het vermogen ruimte en veiligheid te creëren in onze communicatie met verschillende waarden, vaardigheden en competenties, zodat we voortgang maken op gedeelde uitdagingen.
- communicatie
- co-creatie
- inclusieve mindset en interculturele kwaliteiten
- vertrouwen
- het mobiliseren van gelijkgestemden;
- Handelen (verandering bewerkstelligen): Lef, durf en optimisme tonen om oude patronen te doorbreken, nieuwe ideeën te ontwikkelen en door te zetten in complexe en onzekere tijden.
- lef
- creativiteit
- optimisme
- doorzettingsvermogen.
In deze rapportage zijn meer specificaties te vinden van de Inner Development Goals, waaronder de verantwoording van deze criteria en een verdere definitie van het begrip. Het initiatief werkt nu aan een aantal werkvormen die passen bij deze specifieke competenties.
R3.0 blueprint for educational transformation
De R3.0 Blueprint for Educational Transformation heeft als doel om de transitie naar regeneratief onderwijs te versnellen. Het is een initiatief van een werkgroep van verschillende praktijkexperts en onderzoekers op het gebied van regeneratieve educatie. Zo worden er drie verschillende attitudes vanuit studenten en professionals beschreven:
- Het vermogen om de paradox te omarmen. Omdat we geneigd zijn om tegenstrijdigheden op te lossen door zwart-witdenken. Je moet dus durven accepteren dat sommige elementen in ons leven paradoxaal zijn. Dat helpt volgens de schrijvers diversiteit te kunnen omarmen.
- Als het niet zwart of wit is, dan moet je het vermogen hebben om “de derde weg” te faciliteren. Om deze paradoxen te omarmen is het noodzakelijk om te zoeken naar een derde weg, een oplossing die niet uitgaat van een win-verliessituatie. Een oplossing die hier voorbij denkt. Dit vraagt volgens de schrijvers:
- Het bewustzijn van de neiging om te polariseren, zowel in de wereld als bij jezelf.
- Het zoeken naar een derde tussenweg en door de gemeenschappelijke deler te zien in ogenschijnlijke tegenpolen.
- Het creëren van een veilige en generatieve ruimte om waar eerlijk gesproken kan worden over deze tegenstellingen en gezocht kan worden naar alternatieven.
- Test je aannames op basis van een “future planetary perspective”, waarbij niet alleen rekening gehouden wordt met de mening van anderen die spreken, maar ook van degenen die niet kunnen spreken. Zoals de aarde of belanghebbenden die niet aan tafel zitten.
- Kijk of jouw handelen zich richt op het de fundaties van het leven en de co-creatie van bloeiende maatschappijen. Dit gaat over het streven naar een rechtvaardige, ecologisch haalbare en zichzelf herstellende maatschappij.
- Werk met complexiteit. Complexe problematiek moet je niet plat te slaan, maar in plaats daarvan moet je juist oog houden voor de complexiteit. En via complexiteitswetenschappen, systeemdynamica en systeemdenken deze te omarmen.
In het hoofdstuk Transformation as Agency (pp. 85-88) staan deze drie “staten van bewustzijn” (attitudes) beschreven die ons vermogen om transformatief handelen mogelijk te maken.
Habits of a systems thinker
Het Water’s Centre For Systems Thinking heeft een lijst opgesteld met eigenschappen die systeemdenkers bezitten. Deze lijst kan je in de vorm van Habit Cards terugvinden op hun website. Deze kaarten beschrijven de eigenschap en geven ook vragen erbij zodat studenten zichzelf kunnen evalueren. Deze 14 eigenschappen zie je hieronder in een poster weergegeven:
Zowel voor cursussen over systeemdenken als in het algemeen over het werken met complexe vraagstukken kunnen deze eigenschappen helpen als richtlijn voor het opstellen van beoordelingscriteria.
Adaptive expertise
Beide bovengenoemde raamwerken vragen van een professional om zijn handelen aan te passen aan complexe situaties. Een van de vragen die dan naar boven komt: hoe verhoudt de rol van de specifieke vakgebieden zich tot deze bredere competenties? Adaptive expertise verlangt van de professional dat die vanuit zijn expertise zijn handelen kan aanpassen aan complexe situaties. Dit vraagt enerzijds expertise op een specifiek vakgebied (expertise), maar ook om het vermogen om over het eigen domein heen te stappen en zich te kunnen verhouden tot andere domeinen (adaptive) (Carbonell et al, 2014 en De Arment et al, 2013). Hiermee biedt Adaptive Expertise als framework ook in bredere zin een raamwerk op basis waarvan competenties bepaald kunnen worden die past bij de rol van een professional in een snel veranderende wereld.
Adaptive Expertise vraagt om een specifiek onderwijsklimaat. Waar de ligt nadruk op kunnen experimenteren en leren. Dat is passend bij de rol van subjectificatie van Biesta, zoals die wordt uitgelegd in World-centered Education (zie ook Veiligheid in de Groep). Volgens Peter Verkoeijen, lector Onderwijs en Brein aan de Avans Hogeschool, heeft een geschikt onderwijsklimaat voor de volgende kenmerken:
- Ruimte om te kunnen experimenteren en leren
- Focus op leren en inzicht
- Focus op autonome motivatie
- Aandacht voor de houding van de student
Door elementen van de hierboven benoemde kwaliteiten te integreren in de beoordelingscriteria kan je de kwaliteiten van een changemaker meewegen in de beoordeling van de student.
