Met deze tool kan je
verschillende omdenktechnieken inzetten om studenten te helpen buiten hun eigen referentiekader te kijken. Je vindt hier ook het lesmateriaal waarin deze werkvormen worden ingezet.
We kunnen onze problemen niet oplossen met dezelfde manier van denken waarmee deze ontstaan zijn ontstaan. Een gevleugelde uitspraak van Albert Einstein. Een van de interpretaties van dit citaat is dat we sterk geneigd zijn om vanuit ons eigen kijkkader te blijven kijken naar een situaties. Terwijl er misschien juist een heel ander perspectief nodig is. Hoe krijg je iemand buiten zijn eigen referentiekader? De volgende methoden en technieken kunnen studenten helpen om oplossingen te zoeken die vernieuwende perspectieven op de situatie kunnen geven.
Essentieel hierbij is de manier waarop we als professionals omgaan met onzekerheid. Door vroeg in het proces helderheid te willen scheppen, bestaat er een risico dat veel verschillende perspectieven en oplossingen niet op dezelfde manier gewogen worden. Marjolijn Zwakman van de Haagse Hogeschool biedt in haar blog (Onzekerheidsvaardigheid in business onderwijs | LECTORAAT CHANGE MANAGEMENT – De Haagse Hogeschool) veel informatie over dit onderwerp, met als moraal: door een oordeel af te houden kan er gekomen worden tot rijkere inzichten. Zowel in de Frame Innovation methodologie van Kees Dorst als in de methode van omdenken van Berthold Günster is dit een belangrijk uitgangspunt.
Frame innovation is een methode die is ontwikkeld door ontwerper en filosoof Kees Dorst door te kijken naar hoe ontwerpers tot andersoortige oplossingen komen voor wicked problems. In het gelijknamige boek (Dorst, 2015) laat hij zien hoe ontwerpers volgens een gestructureerde manier door stappen heen lopen.
- Archeologie (Geschiedenis van het probleem. Wat is er al wel geprobeerd, maar faalde?)
- Paradox (Waarom is dit moeilijk? Welke beelden/mentale modellen zijn hinderend?)
- Context (Welke stakeholders spelen op dit moment een rol? Hoe betrokken zijn zij? Welke beweegredenen hebben zij?)
- Het veld (Wie zou nog meer betrokken kunnen worden en wat is voor hen belangrijk?)
- Thema’s (Welke onderliggende thema’s komen naar voren? Dit is pas de eerste keer dat er nagedacht mag worden over conclusies?)
- Frames (Op welke manieren kunnen deze problemen worden aangevlogen / naar alternatieve handelingen worden vertaald?)
- Toekomst (Wat zouden van die acties mogelijke nieuwe uitkomsten kunnen zijn?)
- Transformatie (Welke verandering is nodig om dit mogelijk te maken?)
- Integratie (Wat kunnen we hiervan leren en welke extra mogelijkheden kunnen hieruit ontstaan?)
Door het oordeel af te houden ontstaan rijkere beelden van hoe je kunt komen tot oplossingen. Door het oordeel af te houden ontstaan rijkere beelden van hoe je kunt komen tot oplossingen. Dit werkt vergelijkbaar met een morfologische kaart die ontstaat op basis van de gevonden kenmerken. Door langer geen oordeel uit te spreken, kunnen de verschillende inzichten gezamenlijk nieuwe oplossingen vormen. Openstaan voor nieuwe perspectieven zoals door de Frame Innovation methode wordt beschreven, helpt realiseren met welke denkkaders je naar de oplossing kijkt en welke alternatieve denkkaders mogelijk zijn. De sociaal ontwerpster Madelinde Hageman ontwierp, samen met service design bureau MV Design, een workshop rondom Frame Innovation om de eerste zeven stappen op een simpele manier door te lopen, welke zowel in het business onderwijs als in het kunstonderwijs is toegepast.
Garrett Morgan’s Images of Organizations geeft acht verschillende beelden weer van hoe je kunt kijken naar organisaties. Door het standaardbeeld op het spel te zetten, kunnen studenten nieuwe beelden inzien van hoe organisaties werken (Morgan, 2006). Hierdoor kunnen oude vastgeroeste denkbeelden over hoe organisaties werken op het spel gezet worden.
Omdenken is een techniek van Berthold Gunster waarin 17 verschillende strategieën worden gebruikt om op een andere manier naar situaties te kijken. In zekere zin is dit ook een vorm van reframing, omdat je het bestaande denkkader “op het spel zet” en vervangt door een ander denkkader. In de klas gebruikten we daarvoor bijvoorbeeld het Omdenken-kaartspel. Op de website van het NLP-college vind je een uitgebreide uitleg als ook bijna vierhonderd voorbeelden van hoe je omdenken en gerelateerde technieken toepast. Vaak kan hierbij een werkvorm passen die geschikt zijn voor transformerend onderwijs. Door de veelheid aan verschillende perspectieven kunnen die leiden tot onorthodoxe oplossingen.
